Τύπος στρατηγικής (εργαλείο, εκδήλωση, εκπαιδευτικό μάθημα κ.λπ.)

Θέατρο κοινότητας

Πότε ξεκίνησε / τελείωσε;

Το Θέατρο Κοινωνικού Διαλόγου εφαρμόστηκε στις παρεμβάσεις , Η Αυθεντική Αντίδραση: ένας διάλογος για την ομοφοβία και τρανσφοβία (2014-15) και A New Era (?): μία παράσταση- διάλογος βασισμένη σε μαρτυρίες νέων της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας (2019).
H Αυθεντική Αντίδραση έχει παρουσιαστεί 10 φορές σε εκπαιδευτικούς, φοιτητές, δημοσιογράφους και το ευρύ κοινό καθώς και σε δύο διεθνείς συναντήσεις ως καλή πρακτική:
• Μαίος 2018, IAPOP Research Conference/ New frontiers in Process Work: Embracing the Edge, Δουβλίνο- Ιρλανδία (επαγγελματίες ψυχικής υγείας)
• Σεπτέμβριος 2015, RAN Prevent , Radicalisation Awareness Network – European Commission, Ουτρέχτη- Ολλανδία. ( Ευρωπαίοι επαγγελματίες πρόληψης και αντιμετώπισης κρίσεων).
• Ιούνιος 2015, 20ο Συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Ψυχοθεραπείας / «Θέματα Φύλου στην Ψυχοθεραπεία» (επαγγελματίες ψυχικής υγείας)
• Μάιος 2015, Θέατρο Vault / Δίκτυο Δράσης Κοινωνικών Λειτουργών (φοιτητές/φοιτήτριες Τ.Ε.Ι. Κοινωνικής Εργασίας Αθήνας)
• Απρίλιος 2015, 76ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών/ Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης(εκπαιδευτικοί και γονείς)
• Μάρτιος 2015, 14ο Γυμνάσιο Αθήνας /Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Α’ Αθήνας (εκπαιδευτικοί)
• Φεβρουάριος 2015, ΚΕ.Θ.Ε.Α./ Διάβαση (προσωπικό και μέλη κοινότητας)
• Δεκέμβριος 2014, 72ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών (εκπαιδευτικοί και γονείς)
• Νοέμβριος 2014, Studio Κινητήρας (δύο παραστάσεις για το ανοιχτό κοινό)
• Νοέμβριος 2014, Ε.Σ.Η.Ε.Α. (συνεχιζόμενη επιμόρφωση δημοσιογράφων)
• Ιούλιος 2014, 18ο Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ Αθήνας
• Ιούνιος 2014, Processwork Hub (ομάδα εκπαιδευτικών)
Η παρέμβαση A New Era (?) παρουσιάστηκε στο SIX D.O.G.S. στις 27, 28, 29 και 30 Ιουνίου 2019, στα πλαίσια της πλατφόρμας Άνοιγμα στην Πόλη του Φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου 2019. Παρουσιάστηκε για τέσσερις sold out παραστάσεις, που παρακολούθησαν συνολικά 400 θεατές.

Όνομα του οργανισμού

Art in Perspective, Processwork Hub

Πόλη και χώρα

Αθήνα, Ελλάδα

1. Περιγράψτε σύντομα το έργο σας

Η πρωτότυπη μεθοδολογία εξελίσσεται από το 2014. Συνδυάζει το θέατρο κοινότητας, τη διεργασία ομάδας και τον ανοιχτό κοινωνικό διάλογο.
4 ομάδες διεργάζονται το θέμα: αφηγητές, συντελεστές παράστασης, διεπιστημονική ομάδα, ευρύ ή/και ειδικό κοινό
1. Καταγραφή μαρτυριών/ Δραματουργική επεξεργασία
Επαφή με περιθωριοποιημένες ομάδες. Ανώνυμη ή επώνυμη καταγραφή μαρτυριών. Δραματουργική επεξεργασία των αφηγήσεων με συμβολή διεπιστημονικής ομάδας.
2. Ομάδα συντελεστών παράστασης
Επιλογή συνεργατών με ικανότητα εμπλοκής στην βαθύτερη κατανόηση του θέματος. Οι ηθοποιοί μέσω θεατρικού αυτοσχεδιασμού οδηγούνται σε μία προσωπική διεργασία και μετουσιώνουν τις μαρτυρίες σε καλλιτεχνική δημιουργία.
3. Παράσταση - Διάλογος
Παράσταση στο ευρύ ή/και ειδικό κοινό
Διάλογος με το κοινό συντονισμένη από εξειδικευμένες συνεργάτιδες
Προσωπική επαφή όσων αφηγητών επιθυμούν με τους συντελεστές
4. Ανατροφοδότηση
Συζήτηση με ηθοποιούς και αφηγητές. Καταγραφή της προσωπικής τους διαδρομής στο project

2. Ποιος ήταν ο στόχος του έργου;

1. Η Αυθεντική Αντίδραση: ένας διάλογος για την ομοφοβία και την τρανσφοβία (2014-2015)
Βασίστηκε σε μαρτυρίες μελών της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, γονέων ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων και εκπαιδευτικών. Εξερεύνησε πώς τα θέματα ταυτότητας φύλου και σεξουαλικότητας περιθωριοποιούν ομάδες ανθρώπων. Είχε ψυχοεκπαιδευτικό χαρακτήρα με στόχο τη βαθύτερη κατανόηση των εμπειριών και την ενθάρρυνση δημιουργίας σχέσης ανάμεσα σε όλες τις πλευρές.Σχεδιάστηκε γιαμη θεατρικούς χώρους2. A New Era (?): παράσταση – διάλογος βασισμένη σε μαρτυρίες νέων της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας (2019).
Ήταν η εξέλιξη της μεθοδολογίας . Εστίασε στη νέα γενιά ΛΟΑΤΚΙ+ (16 – 30 ετών).
Τι σκέφτεται και πώς ζει ; Οι πρόσφατες θεσμικές αλλαγές στο νομοσχέδιο για την ταυτότητα φύλου και το σύμφωνο συμβίωσης έχουν αλλάξει το τοπίο; Πόσο παρούσες είναι η βία και η χαρά στη ζωή τους; Χωράει η ψυχιατρική διάγνωση στον αυτοπροσδιορισμό; Δόθηκε έμφαση στο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα, ανοίγοντας δρόμο για περαιτέρω αισθητική διερεύνηση

3. Ποιος συμμετείχε στη διαδικασία σχεδιασμού;

Βέρα Λάρδη, Αλεξάνδρα Βασιλείου, Μαργαρίτα Καστρινού

4. Εάν μπορούσες να αλλάξεις κάτι, τι θα άλλαζες; 

Δύο είναι τα κύρια ζητήματα που προέκυψαν κατά τη διάρκεια της πρακτικής και με τα οποία συνδιαλεγόμαστε διαρκώς. Το πρώτο αφορά τη συμπερίληψη. Τα μόνιμα ερωτήματά μας είναι: Πώς μπορούμε να εξασφαλίσουμε τη μέγιστη δυνατή πολυφωνία στην εξερεύνηση ενός θέματος; Με ποια κριτήρια προσεγγίζουμε τους αφηγητές/αφηγήτριες και επιλέγουμε συνεργάτες; Σε ποιες μαρτυρίες, για ποιο λόγο και με ποιον τρόπο δίνουμε φωνή; Πώς οι προσωπικές μας προκαταλήψεις, διακρίσεις και πόροι επηρεάζουν την ποιότητα και το βάθος της δουλειάς μας; Πρόκειται για μία διαρκή διεργασία στην οποία αρωγός μας είναι η επαγγελματική μας εμπειρία, η επιστημονική και καλλιτεχνική γνώση, η μεταξύ μας σχέση, η διάθεση μας να μάθουμε και να ξαφνιαστούμε και η αποδοχή ότι σίγουρα κάτι θα μας ξεφεύγει πάντα.
Το δεύτερο ζήτημα που μας απασχολεί αφορά στην καλλιτεχνική έκφραση του θέματος. Αναρωτιόμαστε, ποια είναι η ισορροπία ανάμεσα στην προσωπική έκφραση, την ιδιαίτερη αισθητική αντίληψη, την ελευθερία της ερμηνείας και στον ψυχοεκπαιδευτικό χαρακτήρα της μεθοδολογίας μας. Πότε μένουμε πιστοί στην προσωπική μαρτυρία και πότε την ανάγουμε στο συλλογικό θυμικό δίνοντας περισσότερο χώρο στην αφαίρεση και τον συμβολισμό; Τι είναι πιο αποτελεσματικό από τα δύο σε κάθε περίπτωση; Η εμπειρία μας δίδαξε ότι χρειάζεται μία ισορροπία ανάμεσα στον καλλιτεχνικό πειραματισμό και τον εκπαιδευτικό χαρακτήρα της παρέμβασης.  

5. Πώς επηρέασε το έργο στην κοινωνία των πολιτών;

Το Θέατρο Κοινωνικού Διαλόγου
Δημιουργεί μία ποικιλόμορφη κοινότητα από αφηγητές, συντελεστές και κοινό
Καλλιεργεί ανθεκτικότητα και συσσωμάτωση
Επιδρά σε διαφορετικές ομάδες ατόμων και επιτυγχάνει τη συνάντησή τους συμβάλλοντας σε προσωπική και κοινωνική αλλαγή
Δημιουργεί ορατότητα
Δημιουργεί ασφαλή χώρο όπου κάθε ένας μπορεί να εκτεθεί στον βαθμό που επιθυμε.
Επικαλείται το θυμικό του κοινού μέσω του θεάτρου ανακινώντας παγιωμένες αντιλήψεις και τις θέτει υπό αμφισβήτηση
Οι συμμετέχοντες δρουν ως πολλαπλασιαστές μεταφέροντας τη γνώση και εμπειρία τους στο οικογενειακό, εργασιακό και κοινωνικό πλαίσιο
Άτομα από το κοινό,
μεταγενέστερα είπαν ότι η γνώση που απέκτησαν αντικατέστησε μία προηγούμενη θολή, στερεοτυπική εικόνα, μετακινήθηκαν προσωπικά και άλλαξαν τη συμπεριφορά τους.
Mας προσκάλεσαν να τις παρουσιάσουμε σε εκπαιδευτικά ιδρύματα και πλαίσια ψυχοκοινωνικής υποστήριξης. Όπου αυτό ήταν δυνατό ανταποκριθήκαμε.
Ανατροφοδότηση,
Οι αφηγητές είπαν ότι αισθάνθηκα ορατοί και ότι η σκηνική δράση λειτούργησε ως μέσο αναπλαισίωσης και ως επανορθωτική εμπειρία
Ανώνυμοι αφηγητές μετά την παράσταση προσέγγισαν τους συντελεστές για να τους συστηθούν και να τους ευχαριστήσουν. Συχνά, αναπτύχθηκε μεταξύ τους φιλία έως σήμερα
Οι συντελεστές της παράστασης είπαν ότι κατανόησαν βαθύτερα το θέμα και αναθεώρησαν στάσεις και συμπεριφορές
Η Αυθεντική Αντίδραση συμπεριλήφθηκε στον τόμο Η Συμβολή των Ψυχοθεραπειών μέσω Τέχνης στην Ψυχιατρική Θεραπευτική. Πανεπιστήμιο Αθηνών, 2019

6.Πως η καινοτομία, η έμπνευση και η συμπερίληψη εφαρμόζονται στην πρακτική σας;

Το Θέατρο Κοινωνικού Διαλόγου είναι μία καινοτόμος προσέγγιση του community work. Η μεθοδολογία είναι πρωτότυπη και στον πυρήνα της βρίσκεται η συμπερίληψη. Αναγνωρίζοντας, ταυτόχρονα, ότι υπάρχουν προσωπικοί, κοινωνικοί και πρακτικοί περιορισμοί που επηρεάζουν το τελικό αποτέλεσμα. Ο στόχος εδώ, δεν είναι ερευνητικός αλλά η συλλογική διερώτηση.
Η παρέμβαση επιδρά στο κοινωνικό πεδίο σε όλες τις φάσεις τις. Επιστρατεύεται η θεατρική πράξη με πρόθεση την αισθητηριακή, πνευματική και ψυχική ανακίνηση. Ενώ, ο ανοιχτός διάλογος με το κοινό αναπλαισιώνει την εμπειρία και δίνει συγκεκριμένες πληροφορίες Η βασική αρχή της μεθοδολογίας συνοψίζεται στη φράση: “Χρειάζεται τόσο να αισθανθούμε όσο και να καταλάβουμε προκειμένου να μετακινηθούμε”.
Οι καταγεγραμμένες μαρτυρίες αποτελούν την κύρια πηγή έμπνευσης στη δημιουργία της θεατρικής παράστασης και καθορίζουν την αισθητική και το περιεχόμενο με κύρια το αφηγηματικό θέατρο, το σωματικό θέατρο ο συμβολισμός.

7.Πως χρηματοδοτήθηκε η βέλτιστη πρακτική σας; 

Η Αυθεντική Αντίδραση υπήρξε μία εξ’ ολοκλήρου αυτοχρηματοδοτούμενη παραγωγή. Οι μη-επαγγελματίες ηθοποιοί που συμμετείχαν προσέφεραν τον χρόνο και τη δουλειά τους εθελοντικά. Τα σκηνικά αντικείμενα κατασκευάστηκαν ή προσφέρθηκαν δωρεάν από ανθρώπους που πίστεψαν στη χρησιμότητα του έργου και μας ενθάρρυναν να το υλοποιήσουμε. Μία κοινότητα ανθρώπων κινητοποιήθηκε προκειμένου να παρουσιαστεί η παρέμβαση έπειτα από επίσημη πρόσκληση φορέων στην Ελλάδα. Στην πραγματικότητα, η ανταπόκριση ξεπέρασε τις προσδοκίες μας, με την παρουσίαση του θεάτρου κοινωνικού διαλόγου ως καλή πρακτική από φορείς του εξωτερικού.
Το A New Era (?) χρηματοδοτήθηκε από το Φεστιβάλ Αθηνών και εντάχθηκε σε πρόγραμμα ΕΣΠΑ. Είναι η πρώτη φόρα στην Ελλάδα που χρηματοδοτήθηκε αυτού του είδους η καλλιτεχνική παρέμβαση από μεγάλο φορέα.

8. Πως διαχύθηκε/προωθήθηκε η βέλτιστη πρακτική σας;

Οι παρεμβάσεις του Θεάτρου Κοινωνικού Διαλόγου είχαν σημαντική ανταπόκριση. Η Αυθεντική Αντίδραση είχε έναν αριθμό δημοσιεύσεων που αναφέρονται αναλυτικά παρακάτω και συμπεριλήφθηκε ως πρακτική προαγωγής της ψυχικής υγείας με αναλυτικό άρθρο στον συλλογικό τόμο Η Συμβολή των Ψυχοθεραπειών μέσω Τέχνης στην Ψυχιατρική Θεραπευτική ( Πανεπιστήμιο Αθηνών, 2019).
Το A New Era (?) έγινε sold out λίγες μέρες μετά την ανακοίνωση της προπώλησης και πριν προλάβουμε να ολοκληρώσουμε τις απαραίτητες κινήσεις προώθησης μέσω flyers, δημοσιεύσεων και αφισών δείχνοντας ότι το κοινωνικό θέατρο αφορά σημαντική μερίδα θεατών. Συμπεραίνουμε ότι, κινητοποιήθηκε ένα δίκτυο ανθρώπων που πιθανά να γνώριζε την ενασχόλησή μας με το community work σε διαφορετικά πλαίσια, είχε παρακολουθήσει την Αυθεντική Αντίδραση στο παρελθόν ή ενδιαφέρθηκε για τη θεματική που συμπεριέλαβε το Φεστιβάλ Αθηνών στο πρόγραμμά του. Παρακάτω αναφέρονται αναλυτικά οι κινήσεις διάχυσης. Τέλος, συνεχίζοντας τις προσπάθειες για την διασφάλιση πόρων γίνονται επαφές με ιδρύματα και φορείς που υποστηρίζουν κοινωνικές δράσεις.
Βιβλία
Ασλανίδου, Λ., Βασιλείου, Α., Λάρδη, Β. (2019). Η Αυθεντική Αντίδραση: Θεατρικό δρώμενο και διεργασία ομάδας για την ομοφοβία και την τρανσφοβία. Στο: Λ. Γιώτης, Δ. Μαραβελής, Α. Πανταγούτσου, Ε.Γιαννούλη (Επιμ.), Η Συμβολή των Ψυχοθεραπειών μέσω Τέχνης στην Ψυχιατρική Θεραπευτική, σελ. (308-313) Αθήνα: Βήτα.
Άρθρα και συνεντεύξεις
Ομοφοβία, σχολείο και θέατρο . Εποχή, 4.5.2015
Ομοφοβία και ΜΜΕ . The Toc, 13.10.2014
Η Αυθεντική Αντίδραση: ένας διάλογος για την ομοφοβία και τρανσφοβία . Ενθέματα, 8.11.15
A New Era (?)/ Μια Νέα Εποχή (;), Antivirus, 14.5.2019
Sites και μέσα κοινωνικής δικτύωσης
Art in Perspective
Processwork Hub
• http://processworkhub.gr/authenitiki-antidrasi.htm
• http://processworkhub.gr/festival-athinwn-epidavrou.htm
Facebook
• https://www.facebook.com/afthedikiantidrasi/
• https://www.facebook.com/ANewEraPerformance/